Türkiye'de yaklaşık 45 milyon, dünya genelinde ise 2 milyar civarında kullanıcısı olan sosyal paylaşım sitesi Facebook'ta asılsız haberlerin paylaşılması milyonları yanıltabiliyor.
Facebook yönetimi, yalan haberlerin tespitine yönelik kullanıcıları bilgilendiren bir makale yayınladı. 'Asılsız Haberleri Tespit Etme' kılavuzunda asılsız haberleri tespit etmek için ipuçları da yer veriliyor.
Facebook asılsız haberlerle mücadele amacıyla kendi web sitesinin Yardım Merkezi sekmesi altında “Asılsız Haberleri Tespit Etmek İçin İpuçları” başlıklı bir makale yayınladı. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun (BTK), kamuioyuna duyurduğu makalede Facebook’ta yayınlanan haberlerin sahte olup olmadığını anlamak için kullanıcılara bazı ipuçları veriliyor. Makalede, paylaşımın esas olduğu sosyal medya mecralarında, asılsız haberlerin paylaşımı daha kolay ve yaygın olduğundan, kullanıcılar özellikle haber ve benzeri linkleri paylaşmadan önce bazı kriterleri göz önünde bulundurmaları gerektiği hatırlatılıyor. Asılsız ve yalan haberlerin yayılmasını önlemek için şüpheli ve güvenli bulunmayan linkler paylaşılmaması gerekiyor.
Paylaşım yapılmadan önce haber kaynağının ve internet adresinin (URL) güvenilir olup olmadığı kontrol edilmesi gerektiğinin vurgulandığı yazıda, "Şüpheli ve güvenli olmayan bağlantılar dolaşıma girdiğinde ve tıklandığında, virüs ve zararlı yazılımlar bilgisayarlara otomatik olarak yerleşir. Bu zararlı yazılımlar ve virüsler de dolandırıcılık amacıyla kullanılmaktadır. Asılsız haberleri önceden fark etmek ve internette doğru bilginin dolaşımına katkı sağlamak için; bilgi kaynağının güvenilir olması, bilgiye - habere birden fazla kaynaktan ulaşmak, eleştirel bir bakış açısı edinmek ve bilgileri farklı kaynaktan teyit etmek gerekir . Unutulmamalıdır ki; internette ve sosyal medya ortamlarında karşılaşılan her bilgi doğru ve güvenilir değildir" ifadeleri kullanıldı.
Başlıklara aldanmayın
Asılsız haberlere karşı kullanıcıların dikkat etmesi gereken hususlar ise şu şekilde açıklandı:
"Başlıklara şüpheyle yaklaşın: Çoğu zaman asılsız haberlerin, tamamı büyük harflerle yazılmış ve ünlem işareti eklenmiş dikkat çekici başlıkları vardır. Başlıktaki sarsıcı iddialar size inanılmaz geliyorsa, muhtemelen inanmamanız gerekir.
İnternet adresine (URL) yakından bakın: Sahte veya taklit bir internet adresi (URL), asılsız bir haberi işaret ediyor olabilir. Pek çok asılsız haber sitesi, internet adresinde (URL) küçük değişiklikler yaparak gerçek haber kaynaklarını taklit etmektedir. Siteye giderek internet adresini (URL) gerçek kaynaklarla karşılaştırabilirsiniz.
Kaynağı araştırın: Haberin, doğruluk konusunda itibarlı, güvendiğiniz bir kaynak tarafından yazıldığından emin olun. Haber tanımadığınız bir kuruluştan geliyorsa, daha fazla bilgi almak için 'Hakkında' kısmına bakın. Yazı biçiminin olağandışı olup olmadığına dikkat edin: Pek çok asılsız haber sitesinde yazım hataları veya tuhaf sayfa düzenleri olur. Bunları görürseniz habere dikkat edin.
Fotoğraflara dikkat edin: Asılsız haberler çoğu zaman üzerinde oynanmış görüntüler veya videolar içerir. Bazen fotoğraf gerçek olduğu halde bağlam dışında kullanılmış olabilir. Nereden geldiğini doğrulamak için fotoğrafı veya görüntüyü internette aratabilirsiniz.
Tarihleri inceleyin: Asılsız haberlerdeki tarih ve saat çizgisi mantıksız olabilir veya olayların tarihleri değiştirilmiş olabilir.
Kanıtları kontrol edin: Yazarın kaynaklarını kontrol ederek doğru olduklarından emin olun. Kanıt olmaması veya adı belirtilmeyen uzmanlara güvenilmesi haberin yalan olduğuna işaret edebilir.
Başka haber kaynaklarına bakın: Aynı haberi bildiren başka haber kaynağının olmaması, haberin asılsız olduğunu gösterebilir. Haber, güvendiğiniz birden fazla kaynak tarafından bildiriliyorsa, haberin doğru olma ihtimali daha yüksektir.
Haber bir şaka mı?: Bazen asılsız haberler ile mizahı veya hicvi ayırt etmek zor olabilir. Haber kaynağının parodi konusunda tanınmış olup olmadığını kontrol edin ve haberin detaylarından ve tonundan sadece e eğlence amaçlı olup olmadığını anlamaya çalışın.
Bazı haberler kasten yanlış bilgi içerir: Okuduğunuz haberler hakkında eleştirel bir yaklaşımla düşünün ve sadece güvenilir olduğunu bildiğiniz haberleri paylaşın."
